Welkom bij "Gemeente Loon op Zand", een plek vol natuur, recreatie en lokale trots!
Van de betoverende Loonse en Drunense Duinen tot de gastvrije dorpskernen, deze gemeente in het hart van Brabant vertelt een verhaal van gemeenschapszin, ondernemerschap en continue ontwikkeling.

Wist je dat Loon op Zand bekend staat om haar prachtige natuurgebied de Loonse en Drunense Duinen, ook wel de 'Brabantse Sahara' genoemd? Een uniek stukje Nederland waar je heerlijk kunt wandelen, fietsen en genieten van de rust en ruimte. En wist je dat de gemeente een rijke historie kent, met sporen die teruggaan tot de middeleeuwen?

Op deze pagina nemen we je mee door de veelzijdige gemeente Loon op Zand. Ontdek de verhalen van de inwoners, de bijzondere bezienswaardigheden, en de evenementen die de gemeente zo levendig maken. Laat je inspireren door de schoonheid en de dynamiek van deze bijzondere plek!

Het wapen van de gemeente Loon op Zand. Een uitvoering van de Ketsheuvelse Historicus.

Kerndorpen

Geschiedenis van de gemeente

Als heerlijkheid

In 1383 werd de heerlijkheid Loon op ’t Sant of Venloon, zoals de oude namen luiden, door hertogin Johanna van Brabant uitgegeven aan ridder Pauwels van Haestrecht. Deze ridder had grote plannen, want nog in hetzelfde jaar sprak hij in ’s-Gravenhage over een huis en erf ‘da hi timmeren sal tot Lone’. Vier jaar later, in 1387, is er in een oorkonde van hertogin Johanna van Brabant sprake van de ‘borch van Venloen’. Deze ‘borch’ bestond uit een eenvoudige bakstenen woontoren van ongeveer 11 bij 13 meter met een muurdikte van 2 meter. De funderingen van het huidige kasteel dateren nog uit deze periode. Mogelijk is ook het fraaie ribloze keldergewelf uit deze tijd.

Deze "borch" zal zich later uitbouwen tot het Witte Kasteel in Loon op Zand.

Komst van de gemeente

In 1811 werd Loon op Zand van een heerlijkheid een gemeente. Gezien de sterke groei van Kaatsheuvel (sinds 1730 met de opkomst van de schoenindustrie) werd op 15 januari 1853 het gemeentehuis van Loon op Zand naar Kaatsheuvel overgebracht. Nu staat het gemeentehuis nog altijd in Kaatsheuvel, al heeft het door de jaren heen verschillende locaties in het dorp gekend. Tegenwoordig is het gehuisd in het Klavier te Anton Pieckplein 1.

De gemeente Loon op Zand is een fraaie middelgrote gemeente in het hart van Midden- Brabant. De dorpen Loon op Zand, Kaatsheuvel en de Moer liggen zes kilometer van elkaar en maken deel uit van een grondgebied van in totaal bijna 5.300 ha. Zij vormen een ideale uitvalbasis om de landelijke en bosrijke omgeving te verkennen.

Bekijk hier de promotiefilm voor de gemeente Loon op Zand uit het jaar 1993!

Het gemeentewapen 

Het ontwerp

Het wapen van Loon op Zand werd ongeveer 100 jaar na het ontstaan van de gemeente Loon op Zand aangevraagd en op 16 april 1914 toegekend.

Het wapen dat de gemeente als eerste voor ogen had was het wapen van de graaf van Salm-Salm. Hij was in 1815 nog heer van de heerlijkheid. De Hoge Raad van Adel heeft dat wapen nooit bevestigd als het wapen van de gemeente, pas in 1912 deed de gemeente een nieuwe poging tot het verkrijgen van een wapen. Ditmaal werd het wapen dat tot op heden het wapen van de gemeente is aangevraagd.

 

Het huidige wapen bevat het wapen van de eerste heren van Loon op Zand: de graven van Horn:

"In goud 3 horens van keel, met zilveren beslag (Horne), een schildhoofd van zilver"...

In het schildhoofd zijn drie schoenmakershamers geplaatst, zij verwijzen naar de belangrijkste industrie van de gemeente: schoenmaken:

"beladen met 3 schuingeplaatste schoenmakershamers van sabel.

Leuk feitje

Het logo van de Ketsheuvelse Historicus wordt afgebeeld met een wapenschild. Deze is gekwartierd in de afkorting van de naam: een "K" en een "H" en wordt opgevuld met aan beide zijden het wapen van de gemeente Loon op Zand.

Foutje!

Het wapen van Loon op Zand bevat een heraldische fout. Het schild en het schildhoofd zijn beide van een metaal: het schild is van goud en het schildhoofd is van zilver. In de heraldiek mag dit niet. Om die reden stelde de Noord-Brabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde in 1993 een nieuw wapen voor:

In goud drie hoorns van keel, beslagen van zilver; in het schildhoofd van sabel drie schuingeplaatste schoenmakershamers van zilver. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.

Tot op heden heeft de gemeente geen stappen ondernomen om het wapen daadwerkelijk aan te passen.

De gemeentevlag

Het ontwerp

Volgens Klaes Sierksma was een vlag voor de gemeente in 1962 "in voorbereiding".

De uiteindelijke vlag van Loon op Zand is op 6 juni 1968 vastgesteld als de gemeentelijke vlag van de Noord-Brabantse gemeente Loon op Zand. De vlag kan als volgt worden beschreven:

Twee even hoge banen, ieder onderverdeeld in vijf banen met een hoogteverhouding 2:1:1:1:1:1:2, de bovenste baan met wit en zwart en de onderste baan met geel en rood.

Sommigen willen in de kleuren van de vlag wit en geel een verband zien met de pauselijke kleuren geel en wit. Anderen veronderstellen dat zij wijzen op de vroegere bekendheid van Loon op Zand als vestigingsplaats van een missiehuis. Deze opvattingen zijn vermoedelijk niet juist. De vlag is een vertaling van het gemeentewapen. De wapenstukken zijn vertaald naar rode en zwarte lijnen: drie zwarte lijnen in een witte baan voor de drie hamers in het schildhoofd, drie rode lijnen in een gele baan voor de drie hoorns op het schild.

Defileervlag

Ontwerp

De defileervlag van Loon op Zand, zoals die in 1935 is vastgesteld, is een vierkante vlag gebaseerd op de Brabantse provincievlag. Het schaakbordpatroon van de provincievlag vormt de ondergrond. In het kanton (linksboven) is het wapen van Loon op Zand geplaatst. 

De vlag is officieel vierkant van vorm. 

De vlag werd gebruikt tijdens het defilé ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad. Bij deze gelegenheid defileerden alle gemeenten uit de provincie met een op dezelfde manier vervaardigde vlag: de Brabantse vlag met het gemeentewapen in het kanton. Dit ontwerp werd drie jaar later gebruikt voor de defileervlaggen van 1938, tijdens de viering van het veertigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina in Amsterdam.

Het gebruik van de vlag kan beperkt zijn door gemeentelijke regels en wetten. In het licht van de Nederlandse wetgeving wordt deze afbeelding beschouwd als zijnde in het publiek domein, net als de reproducties van deze vlag.

Defileervlag?

Defileervlaggen worden gebruikt bij een defilé, dat is een stoet die in optocht voorbijgaat, meestal als eerbetoon.

Deze vlaggen werden vaak speciaal ontworpen voor de gelegenheid en dienden als symbool van de betreffende gemeente of organisatie. Ze werden niet altijd officieel als gemeentevlag aangenomen, maar soms wel als zodanig gebruikt. 

In de context van de Nederlandse gemeentevlaggen is de defileervlag een belangrijk historisch element. Zo zijn er gemeenten die een vlag hebben die is gebaseerd op de defileervlag die in 1935 werd gebruikt tijdens de viering van het 750-jarig bestaan van 's-Hertogenbosch.
 
Kortom, een defileervlag is een vlag die specifiek is ontworpen voor een defilé en als symbool dient voor een gemeente of organisatie, en kan soms ook als gemeentevlag zijn gebruikt.

Bronnen: