Willem I van Cranendonck 

Ook genaamd ''Willem I van Horne''.

 

In 1269 werd ''het dorp Venloon met zijn heidevelden, noten en wilde landen" door Jan I van Brabant (1253-1294) in bruikleen gegeven aan Willem van Horne (1243-1289). Hierdoor kreeg Venloon zijn eerste landheer en was ‘leengoed Venloon’ geboren.

Illustratie: Het wapen van Willem van Horne (hierop Guillaúme de Hornes genoemd).

Het leven

Willem van Horne is geboren rond het jaar 1243, vermoedelijk te Horne zelf. Hij was de zoon van Engelbert Wilemsz IV van Horne (1196-1271) en Ermegard "Agnes" van Mierlo (c. 1210-1249). Zijn vader Engelbert (heer van Eindhoven) was weer de zoon van Willem van Horne (c. 1170-?) en Margaretha van Altena. Na de dood van zijn oom Dirk II van Altena erfde Engelbert diens bezittingen in de omgeving van Maarheeze. Engelbert liet uiteindelijk tussen Maarheeze en Soerendonk het Kasteel Cranendonck bouwen. Hij verwierf de voogdij over de kerkelijke goederen te Budel van de abdij te Aken en wist deze rechten uit te breiden.

 

Als een van zijn eerste taken als heer kreeg Willem in 1269, op ongeveer 26-jarige leeftijd, toen Jan I van Brabant (1253-1294) hem ''het dorp Venloon met zijn heidevelden, noten en wilde landen" in bruikleen gaf. Hierdoor kreeg Venloon zijn eerste landheer en was ‘leengoed Venloon’ geboren.

 

Hier heerste hij als Willem van Horne, maar bleef deze naam niet altijd dragen. Na het overlijden van zijn vader Engelbert in 1271 verkreeg Willem zijn bezittingen. Willem was de eerste die zich "Heer van Cranendunc" noemde, en ging dus verder met de naam Willem I van Cranendonck. 

Het geslacht werd daarom voortaan Van Cranendonck genoemd. De Van Cranendoncks waren ook heer van Eindhoven. Cranendonck en Eindhoven hebben de gehele verdere geschiedenis door dezelfde heren gehad.

 

Zelf was Willem dan ook heer van zowel Cranendonck als Eindhoven.

 

Op 10 januari 1314 droeg hij de hoge rechtspraak en het brouwambt van Swalmen over aan Reinoud I van Gelre, nadat zijn leenman Seger van Swalmen deze rechten aan Reinoud had verkocht.

Huwelijk

Willem trouwt met Katharina van Kessel (c. 1245- >1306). Het echtpaar krijgt minstens drie kinderen:

  1. Irmengarde "Ermgard" van Horne (1259- >1317), echtgenote van Jan III "Jan van Heusden" van Drongelen (1238-1308) en later van Ludolf van Are (c. 1260- < 1317).
  2. Judith van Horne van Cuijk (c. 1270-?), echtgenote van heer Gijsbert van der Leck.
  3. Willem II van Helmont- Cranendonck (c. 1275-1321), echtgenoot van vrouwe Elisabeth van Steyn (1283-1323).

Overlijden

Zijn precieze overlijdensdatum is niet bekend, maar wel weten we dat Willem van Horne is overleden tussen 14 november 1282 en 22 mei 1289. Hij liet in elk geval zijn vrouw na.

Willem was vanaf omstreeks 1285 tot zijn dood de heer van Cranendonck en Eindhoven.

Inspiratie voor het wapen van gemeente Loon op Zand

Dat Willem van Horne de eerste heer van Venloon (Loon op Zand) was, is een historisch feit. Met het ongeveer 100-jarige bestaan van de gemeente Loon op Zand creëerde de gemeente een eigen gemeentewapen: 

Het eerste ontwerp nam inspiratie van het wapen van graaf van Salm-Salm. Hij was in 1815 nog heer van de heerlijkheid. De Hoge Raad van Adel heeft dat wapen nooit bevestigd als het wapen van de gemeente.

Pas in 1912 deed de gemeente een nieuwe poging tot het verkrijgen van een wapen. Ditmaal werd het wapen dat tot op heden het wapen van de gemeente is aangevraagd.

 

Het huidige wapen bevat het wapen van de eerste heren van Loon op Zand: de graven van Horn:

"In goud 3 horens van keel, met zilveren beslag (Horne), een schildhoofd van zilver..."

 

In het schildhoofd zijn drie schoenmakershamers geplaatst, zij verwijzen naar de belangrijkste industrie van de gemeente: schoenmaken:

"... beladen met 3 schuingeplaatste schoenmakershamers van sabel.

 

Dit wapen werd op 16 april 1914 aan de gemeente Loon op Zand toegekend.

Bronnen: